İz Bırakanlar: Abbé Pierre
“Acı çekerseniz, kim olursanız olun, girin, yemek yiyin, uyuyun, umudu geri kazanın, burada sevilirsiniz.”
Bu sözlerin sahibi Fransız rahip, aktivist ve Emmaüs hareketinin kurucusu Henri Marie Joseph Grouès, bilinen adıyla Abbé Pierre.
Grouès, 5 Ağustos 1912’de Fransa’nın Lyon kentinde, zengin bir Katolik ipek tüccarı ailenin sekiz çocuğundan beşincisi olarak dünyaya geldi. Çocukluğunu Lyon yakınlarındaki Irigny’de geçirdi. İlk kez babasıyla birlikte, çoğunlukla orta sınıf mensuplarının berber hizmeti vererek fakirlere hizmet ettiği “Hospitaliers veilleurs” kardeşliği olan kuruluşa gittiğinde daha on iki yaşındaydı. 1928’de, 16 yaşındayken bir manastır tarikatına katılma kararı aldı ancak bu isteği yerine getirmek için 17 yaşına kadar beklemek zorunda kaldı. 1931’de, Grouès, Fransiskenlerin ana kolu olan Capuchin Tarikatı’na girdi, mirasından feragat etti ve tüm mal varlığını hayır kurumlarına teklif etti. Frère Philippe (Kardeş Philippe) olarak bilinen, 1932’de yedi yıl yaşadığı Crest manastırına girdi. 1939’da şiddetli akciğer enfeksiyonları geçirdikten sonra ayrılmak zorunda kaldı. 24 Ağustos 1938’de bir Roma Katolik rahibi olarak atandıktan sonra, Nisan 1939’da, Polonya’nın işgalinden sadece birkaç ay önce Grenoble Katedrali’nin küratörlüğünü üstlendi.
Onun takma adı, İkinci Dünya Savaşı sırasında birkaç farklı isim altında faaliyet gösterdiği Fransız Direnişi ile yaptığı çalışmalardan gelmektedir. Direnişin önemli bir merkezi olan Grenoble’da Yahudilere yardım etti ve siyasi olarak zulüm gördüğü için İsviçre’ye kaçtı. 1942’de Jacques de Gaulle (Charles de Gaulle’ün kardeşi) ve eşinin İsviçre’ye kaçmasına yardım etti. Vercors Platosu ve Chartreuse Dağları’nda resmi olarak yerel liderlerden biri olduğu makilerin bir kesiminin kurulmasına katıldı. Nazi zorunlu çalıştırma programı olan Service du travail obligatoire (STO)’ya alınmaktan kaçınmalarına yardım etti, gizli gazete L’Union Patriotique Indépendante’ı kurdu.
Abbé Pierre, 1945-1946’da her iki Ulusal Kurucu Meclis’te Meurthe-et-Moselle departmanının milletvekili seçildi. 1946’da Millet Meclisi üyeliğine yeniden seçildi, ancak bu sefer MRP (Cumhuriyetçi Halk Hareketi) üyesi oldu. Abbé Pierre, 1947’de evrensel bir federalist hareket olan Dünya Federalist Hareketi’nin başkan yardımcısı oldu.
Milletvekili olarak aldığı küçük tazminatlarla, Paris yakınlarındaki zengin Neuilly-Plaisance mahallesindeki köhne bir eve yatırım yaptı. Komşularını hayrete düşüren rahip, çatıyı ve tüm evi onarmaya başladı ve sonunda ondan ilk Emmaüs üssünü kurdu.
Emmaüs 1949’da başladı. İsmi, İsrail’de Luka İncili’nde yer alan ve iki öğrencinin dirilişinden hemen sonra onu tanımadan İsa’ya konukseverlik gösterdiği bir köye atıfta bulunuyor. Bu şekilde Emmaüs’ün görevi fakir ve evsiz insanlara yardım etmektir. İkinci el ürünleri satarak konut yapımı için fon toplayan Emmaüs hareketi laik bir organizasyondur. Emmaüs topluluğu, Abbé Pierre, 1954’ün aşırı soğuk kışında, evsizlerin sokaklarda öldüğü Fransa’da ünlendi. Konutla ilgili öngörülen yasanın başarısızlığından sonra, 1 Şubat 1954’te Lüksemburg Radyosu’nda iyi hatırlanan bir konuşma yaptı ve “güçlüler” tarafından okunan muhafazakâr bir gazete olan Le Figaro’dan çağrısını yayınlamasını istedi. Ertesi sabah, basın bir “nezaket ayaklanması” (insurrection de la bonté) yazdı ve meşhur olan yardım çağrısı 500 milyon frank bağış topladı. Bu muazzam miktar tamamen beklenmedikti; telefon operatörleri ve posta hizmetleri bunalmış durumdaydı ve bağışların hacmi nedeniyle, onları sıralamak, dağıtmak ve ülke çapında stoklayacak bir yer bulmak için birkaç haftaya ihtiyaç vardı. Abbé Pierre, 23 Mart 1954’te Emmaüs topluluklarını oluşturarak hareketini çok hızlı bir şekilde organize etmek zorunda kaldı.
Bir Emmaüs topluluğunda, gönüllüler evsiz insanlara kalacak yer, yemek yiyecek ve çalışacak bir yer vererek yardım ederler. Tüm yaş gruplarından, dini veya etnik kökenlerden ve sosyal geçmişlerden bazı Emmaüs gönüllüleri de eskiden evsiz insanlardı. Abbé Pierre, çaresiz insanlara başkalarına da yardım edebileceklerini ve böylece zayıfların daha zayıf insanlara bile yardım edebileceğini göstermeye çalıştı. Abbé Pierre bu hareketi kurarak yıllar boyunca insanların kullanmadıkları eşyaları satarak yarattığı değerle yüzbinlerce insanın barınma ve yemek ihtiyaçlarını karşılamış ve öldükten sonra bile hâlâ karşılamaya devam etmektedir. Abbé Pierre 2007 yılında Paris’te yaşama veda etmiştir. Yazıyı 1954 yılında gerçekleşen İyilik Ayaklanmasını ortaya çıkaran meşhur çağrısından bir alıntıyla bitirmek isterim.
“Yalvarırım, şimdi bunu yapacak kadar birbirimizi sevelim. Bu kadar acıdan bize harika bir şey verilmesine izin verin: Fransa’nın ortak ruhu. Teşekkür ederim! Evsiz olanlara herkes yardım edebilir. Bu gece ve en geç yarın, beş bin battaniyeye, üç yüz büyük Amerikan çadırına ve iki yüz katalitik sobaya ihtiyacımız var. Onları hemen doksan iki numaralı La Boetie Caddesi’ndeki Hôtel Rochester’a getirin. Gönüllülerin ve kamyonların onları taşıması için buluşma bu gece on birde, Montagne Sainte-Geneviève’deki çadırın önünde. Senin sayende bu gece asfaltta ya da Paris’in su kenarlarında hiçbir insan, hiçbir çocuk uyumayacak.”
Aykut Tunca
