Ayrıcalıkların Eşitliği: White Feminism
Ayrıcalıkların Eşitliği: White Feminism
Temeli 18.yy’a ve hatta daha eskiye dayanan Feminizm hareketi temel anlamıyla kadınların sosyal, ekonomik ve politik olarak erkeklerle aynı haklara sahip olma mücadelesidir. Bu mücadele; belirli dönemlerde farklı konuları kapsama alanına dahil ederek dalga dalga büyümeye devam etmiştir. Feminizmin her dalgası; döneminin vakalarından etkilenip kendi içerisinde farklı yaklaşımlara ayrılmıştır. Tüm bu tarihsel, ekonomik ve politik mücadelenin derdi aynıdır; dünyadaki her kadın erkeklerle aynı haklara sahip olmalı hiçbir alanda ayrıcalıklı konumdakiler tarafından bir güç ilişkisinin mağduru olmamalıdır ve bu gerçekleşinceye kadar mücadele devam etmelidir. Peki gerçekten “her kadın” feminizmin öznesi midir?
“Farklı kadınların farklı gerçeklikleri vardır.” -Audre Lorde
Beyaz Feminizm ve Sınırları
Günümüzde sosyal medyada, dinlediğimiz podcastlerde, okuduğumuz makalelerde çok sık karşılaştığım bir kavram olan White Feminism (Beyaz Feminizm), ikinci dalgadan itibaren günümüze kadar gelen bir kavramdır. Beyaz Feminizm, temelde feminizmin sınırlarına eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşan bir harekettir. Bu hareket beyaz, üst sınıf ve ayrıcalıklı kadınların düşüncelerini ve feminist harekete yaklaşımlarını evrenselleştirmeyi amaçlar. Dolayısıyla feminizmin öznesinin sınırlarını; ırk, din ve sınıfa dayalı belirleyerek eşitlik için mücadelede ayrıcalıklı bir alan yaratırlar. Bu alanda farklı yönelimlere sahip, beyaz olmayan, sosyo-ekonomik olarak aynı sınıfta olmadıkları her kadının mücadelesini ise marjinalleştirebilir ve hatta kendilerince yeniden tanımladıkları “Feminizm”in sınırlarının dışarısına çıkarabilirler.
Neden Eleştiriyoruz?
Amerikalı insan hakları savunucu, feminist teorisyen ve akademisyen Kimberlé Crenshaw, 1989 yılında yazdığı bir makalede* Beyaz Feminizmin kritiğinin iki ana maddesinden birini oluşturan “Irksal Geçişsellik” kavramını kullanmıştır. Crenshaw makalesinde bu kavramı ırksal ve cinsel ayrımcılığın birbiriyle etkileşimini vurgulamak için kullanmış olsa da zamanla Beyaz feminizmin kapsam alanının dışında kalan diğer bir deyişle “beyaz olmayan” kadınların, Beyaz Feminizme karşı eleştirisinin yapı taşlarından birisi olmuştur. Irksal Geçişsellik kavramı; ırk, sınıf ve cinsiyetin iç içe geçmiş doğasından bahseder. Beyaz Feminizm, bu doğayı benimsemediği için etnik ayrımcılık ve ırkçılığın kadınların hayatına olan etkisini göz ardı eder.
Kritiğin bir diğer maddesi ise sınıf ayrıcalığıdır. Feminizmin tarihinde ücret eşitsizliği, sağlığa ve diğer kamu hizmetlerine erişim hakkı, kadının emeğinin görünmezliği, ücretsiz eğitim hakkı gibi birçok sınıfsal konu yer almıştır. Beyaz feminizmin öznesi olan kadınlar ve “diğerleri” arasındaki ekonomik uçurum, diğer kadınların hak mücadelelerini yok sayarak feminizmin doğasına aykırı bir yaklaşımda bulunur.
Avrupa’dan Yükselen Bir Ses Var
Beyaz Feminizm her ne kadar oksidantal bir yaklaşım gibi lanse edilse de Avrupa’nın farklı yerlerinde birçok feminist örgüt bu ayrıcalıklıların eşitliğine tepki göstermiştir. Fransa’da 2009 yılında kurulan Osez le Féminisme! isimli feminist örgüt; feminist mücadeleyi etnik, kültürel ve sınıfsal bağlamda kapsayıcı bir bakış açısıyla benimseyerek Beyaz Feminizmi eleştirmiştir. İngiltere, Almanya ve İspanya gibi birçok ülkede de beyaz feminizmi eleştiren feminist örgütler vardır. Bu örgütler özellikle son yıllarda gerçekleşen savaşlarda ve daha birçok olayda azınlık durumunda olan her kadının sesini duyurmaya ve mücadelesini sürdürmeye yönelik birçok eylem gerçekleştirmiştir. “Farklı kadınların farklı gerçeklikleri vardır. Farklılıkları tanımayı reddetmek, kadınlar olarak karşı karşıya olduğumuz farklı sorunları ve tuzakları görmeyi imkânsız hale getiriyor.” der Audre Lorde. Feminizm her kadının gerçekliğini tanımalı ve mücadelesinin bir parçası yapmalıdır.
-Aleyna Bulut
Kaynakça
Görsel: https://m5.paperblog.com/i/160/1608953/black-feminism-the-womens-march-and-all-that–L-xtR4qZ.jpeg
https://en.wikipedia.org/wiki/White_feminism
L’idéologie du Féminisme Blanc, Françoise Vergès (2017)
Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine, Feminist Theory and Antiracist Politics (1989)
Age, Race, Class and Sex: Women Redefining Difference (1980)
