Eylemci Olma Kültürü
Başkaldırı toplumsal bir kimlik midir?
Yoksa genetik bir kod mudur?
Toplumların geni olur mu?
Bazılarımızın kafasında bu tarz sorular canlanıyor. Televizyonda, dünyanın birçok yerinde polisle çatışan, devlet görevlilerine saldıran, tepki gösteren; sokakta, seminer salonunda bağıran, sesini yükselten, tepki gösteren kitleler gördüğümüzde eylemin sadece o günkü nedenine ve sonucuna bakıyoruz.
Olay aslında daha öncesinden, aileye gösterilen başkaldırı ve okuldaki otoriteye kitlesel bir göz dağı gösterme çabasıyla başlıyor.
O zaman, ilk eylem sürecine baktığımızda, “eylemcilik” doğuştan kazanılan bir yetenek mi ya da toplumsal genetiğimizle mi alakalı?
Fransa özeline inelim…
Fransızlar için söylenen sözle başlayalım: “ les Français ne sont jamais contents (Fransızlar asla memnun olmazlar)”. Fransız toplumun da kabul edilmiş olan bu deyiş, aslında başkaldırı kültüründen geliyor. Eylem yapma gelenekleri sayesinde veyahut yüzünden televizyonlarımızdan, gazetelerimizden asla eksik olmadıklarını biliyoruz. Geçen sene, zamlar üzerine yapılan, arkasındaki toplumsal sorunlara dayandırılan Gillets jeune (Sarı Yelekliler) eylemleri, bu sene emeklilik yasasına karşı olarak başlatılan grev ve eylemler, daha öncesine gidersek Hollande döneminde ve Sarkozydöneminde olan gösteriler, 68 kuşağı ve Fransız ihtilaline kadar örneklenebilecek bir süreç mevcut.
Fransa toplum olarak başkaldırıya yatkın bir toplum
Bu yüzden eylemciliğin toplumsal bir gen olduğu kanısına varabiliriz. Eylemciliği, demokratik toplumların konuşma biçimi olarak tanımlasak bile, diğer demokratik toplumlarda bu denli olmadığını gördüğümüzde sadece gen ile ilgili olmadığı kanısına varabiliriz. Evet toplumların geni var, toplum bireylerden oluşan, yürüyebilen, konuşabilen, nefes olan bir organizmadır. Fransız toplumunun, belki kanlı burjuva devrimiyle kazandığı bu alışkanlık birkaç asır geçmesine rağmen tekerrür etmekte.
Not düşmek isterim; Fransa toplumu olarak atfettiğim sadece Fransızlar değil, Fransa’da yaşayan vatandaşların tamamıdır. Yeni toplum düzeninde, toplumsal genin bulaşıcılığını ve sert toplumsal adaptasyonu, toplumsal genin kaygan bir yapıya sahip olduğu, başka faktörlerinde olması bunun nedenleri arasındadır.
Tarık ASLANHAN
