Jean-Paul Sartre | Edebiyat Nedir?
Jean-Paul Sartre | Edebiyat Nedir?
Jean-Paul Sartre 21 Haziran 1905 tarihinde Paris’te dünyaya gelmiş ünlü Fransız yazar ve düşünürdür. Sartre, 20.yy felsefesine varoluşçu felsefe ile damga vurarak Varoluşçuluk’un ünlenmesine önemli bir katkı sunmuştur. Sartre, siyaset ile de yakından ilgilenmiş, varoluşçu felsefe ile Marksizm arasında bağ kurmuştur.
Jean-Paul Sartre, 1973 yılında hâlâ yayın hayatına devam etmekte olan Libération Gazetesi’ni Benny Lévy ve Serge July ile kurmuştur. Yaşadığı dönemin gerçeklerine duyarsız kalmayan ve insan haklarını savunmaktan çekinmeyen gerçek bir aydın olan Sartre, günümüze oldukça değerli eserler bırakmıştır. Bu değerli eserlerden biri olan “Edebiyat Nedir?”, “Yazmak Nedir? Niçin Yazıyoruz? Kimin İçin Yazıyoruz?” bu üç ana başlık altında kaleme alınmış şu güne kadar okuduğum en başarılı ve faydalı denemelerden biridir. Farklı yazım türlerinde özgün eserler yaratmış olan Sartre, bu kitabında da Varoluşçuluk Felsefesi’ni önümüze getirir. Yazmaya, dile, kültüre ve yazarlara dair birçok konuya yer veren Sartre, okuyucuya da beyin fırtınası yaptırır.
“Edebiyat Nedir?” isimli kitabıyla okuyucuya dolu dolu bir yazın deneyimi yaşatan yazar, hem yazın hakkında derinlemesine düşünmemizi sağlıyor hem de bu alanda bize kılavuzluk yapıyor. Birçok tümcenin altını çizerek ve notlar alarak okumuş olduğum bu kitap, oldukça değerli bilgi ve birikimler içeriyor. Özellikle felsefe ve edebiyat alanlarına ilgisi olan okuyucuların büyük bir ilgi ve dikkatle okuyacaklarına inandığım bu eser, ayrıcalıklı bir okuma deneyimi sunuyor.
Jean-Paul Sartre’ın bu kitabında düzyazı ve şiir arasında önemli bir ayrım yaptığına tanık oluyoruz. “Ozanlar konuşmaz; susmaz da. Bambaşka bir şeydir onların yaptığı.” Şairlerin dili kullanmayı reddettiğinden ve kelimeleri dilin yapısından manipüle edip ayırdığından bahseder. Şiirin aksine nesirin faydacı olduğuna değinen Sartre, yazarın okurlarını özgürleşme sürecine taşımaları gerektiğini savunuyor.
“Hangi yoldan gelmiş olursanız olun, savunduğunuz görüş ne olursa olsun, yazın sizi kavganın ortasına atıverir; yazmak, özgürlük istemenin bir biçimidir; bir kez yazmaya başladınız mı, ister istemez bağlanmışsınızdır.”
Severek okuyacağınıza inandığım kitaplardan biri olan “Edebiyat Nedir?” sizi birçok yönde destekleyebilecek kitaplar arasında. Yazarın diğer kitapları da oldukça değerli ve zengin. Okuyarak özgürleştiğiniz bir okuma deneyimi dilerim.
Yıldız TOKMAK
Kaynakça
Jean-Paul Sartre, Çev.:, Bertan Onaran (2005). Edebiyat Nedir? 7.Baskı İstanbul: Can Yayınları.
Photo : Alberto Korda – Revista Verde Oliva, 1960; Museo Che Guevara (Centro de Estudios Che Guevara en La Habana, Cuba), Kamu Malı, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2884725
