Korkunun Anatomisi
İnsanlığın kimyasında bulunan, kimi zaman varoluşumuzu sürdürmeye yarayan kimi zaman da stres altında kalmamıza neden olan korku mefhumu oldukça önemli bir histir ve birçok duyguyu da içinde barındırabilir. Larousse İnternet Sözlüğü (Larousse 2020), korkuyu varlığında yahut tehlike düşüncesinde yaşanan endişe hissi olarak tanımlamaktadır. Korkularımız bizi çoğu zaman tedirgin edip kötü hissetmemize neden olsa da, bizi tehlikelerden korumaya yardımcı olan önemli bir alarm sistemidir aynı zamanda.
Fobilerin Ortaya Çıkışı
“Evrimle birlikte basit limbik sistemden daha karmaşık bir beyne sahip olduk.” (André 2015, 30) Evrim sayesinde diğer türlerden farklı olarak birçok çözümlemeyi başarıyla yapabilmekteyiz; fakat karmaşık olan sistemler bilindiği üzere kolaylıkla bozulabilmekte ve onarımında güçlüklerle karşılaşılabilmektedir. Günümüzde teknolojik gelişmelere paralel olarak gelişen birçok alan vardır ve bu alanların dışında birçok yeni hastalık da ortaya çıkmıştır. İnsanlar diğer canlılara kıyasla sahip oldukları yeteneklerle birçok zorluğu aşabiliyor olsa da bazı konularda hâlâ zorluk çekmektedir. Ruh sağlığımız hayati dengelerimizi ve yaşam kalitemizi koruyabilmemiz anlamında önemli bir yere sahipken günümüzde karşılaştığımız tehditler artmaktadır. Fobileri ele alacak olursak, günümüzde sayısız fobi çeşidi bulunmaktadır. Nesnesi olan korku ile mantıklı bir şekilde baş edebilirken, fobilerle endişe dolu bir fanusun içine hapsolabilmekteyiz. Fobiler, gerçek nesneleri olmayan korkulardır, bu nedenle sürekli bir endişe halinde olmamıza ve kaçınma davranışları sergilememize sebep olabilirler.
En Yaygın Fobiler
Fobiler arasında en yaygın tür olan özgül fobiler kadında %3.8, erkekte %1.4 olmak üzere toplumda %2.7 oranında görülür. Özgül fobinin başlangıcında yaş ortalaması 16.5’dur. (TPD 2020) Bu fobiler zamanla kronik bir hal alabilir. Korkularımızın tek bir nedeni yoktur; genetik geçiş, anksiyete bozukluğu, olumsuz deneyim ve travmalar korkularımızın ve fobilerimizin nedenleri arasında yer alabilir. Korku ve fobilerimiz günlük yaşamımızı engelleyecek düzeydeyse mutlaka tedavi edilmelidirler, aksi takdirde endişe halinin artmasına ve başka olumsuz koşulların ortaya çıkmasına sebep olabilirler.
Korku insanın temel hislerinden biridir ve varoluşumuzu farklı kılan normal bir duygudur. Ancak korku, travma ve eşlik eden kişilik bozukluklarıyla beraber ağır bir hal alabilir. Korkular tehlike anında ortaya çıkan mantıklı ve normal hislerken; fobiler tehlike durumu olmasa bile mantık ve normal dışı bir endişe halinin ortaya çıkmasına sebep olan durumlardır. Fobiler normal yaşantımızı olumsuz yönde etkileyebilir, kaçınma davranışlarına yol açabilir ve yaşam kalitemizi düşürebilir. Bazen insanlar korkularını yenmek maksadıyla korkularının üzerine gider, onlarla mücadeleye girişir. Ancak her mücadelenin sonucu iyi olmayabilir. Bazı insanlar fobilerini yenmek adına önemli bir yol katederken bazıları da fobilerinin zamanla daha yoğun bir hal olduğunu gözlemler. Bu noktada kişilerin durumlarını kontrol altına almak ve fobilerinden kurtulmak adına alanında uzman psikolog ve psikiyatrlara başvurması faydalı olacaktır.
Kaynakça:
André, C. (2015). Korkunun Psikolojisi. İstanbul: Say Yayınları.
Larousse (2020). https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/peur/60046?q=peur#59676 Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020
Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD 2020). Özgül Fobiler. https://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/30/ozgul-fobiler Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020
