Fizyolojik açıdan bakıldığında çocukluk ve yaşlılık birbirinden çok farklı formlar olarak görülse de duygusal ve psikolojik açıdan birbirilerine çok benzemektedirler.
Her insan doğumundan itibaren kendi ekseni etrafında bir yolculuğa çıkar. Uzun zaman geçtikten sonra yaşlılık aşamasındaki kişiler bu yolculuğu tamamlar. Bu zamandan sonra gelişim yavaş yavaş durur ve her canlının başına gelen, gerileme ve içe çekilme gerçekleşir. İnsanoğlu bu dönemde fiziksel olarak nasıl küçülürse duygusal ve psikolojik açıdan da küçülmeye başlar. O yüzden yaşlılık ikinci çocukluk dönemidir diyebiliriz. Bu dönemde bakım veren kişiler fiziksel görünümlerine bakarak yaşlılara bir yetişkin gibi yaklaşmaya çalışırlarsa çeşitli sorunlar yaşanmaya başlanır. Aynı sorunun çocuklara yetişkin gözüyle yaklaşıldığında da ortaya çıkacağı unutulmamalıdır. Bu dinamikler göz önünde bulundurulduğunda peki bu iki gruba karşı nasıl yaklaşılmalıdır? Bu iki gruba bakım veren kişilerinde bakım sürecini kolaylaştırmak adına dikkat etmesi gereken bazı hususları aşağıda sıraladım.
Bu hususlar şunlardır:
- İstedikleri olmadıklarında sergiledikleri olumsuz tutum ve davranışlara karşı kararlı ve şefkatli tutum sergilenmelidir.
- Onlar adına sorun çözücü olmaktan çok onları anlamaya çalışılmalıdır.
- Onlara karşı acıma ve merhamet hissi ile yaklaşılmamalıdır.
- Sergiledikleri ağlama, darılma, bayılma, alta kaçırma vb. davranışları güce dönüştürmesine izin verilmemelidir.
- Duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine izin verilmelidir.
- Kendilerini değerli ve yeterli hissedebilecekleri kişisel ve ortak alan sorumlulukları verilmelidir.
- Bakım verenler onlara yeterince iyi bakım veremedikleri ile ilgili kendilerine yönelik suçluluk psikolojine girmemelidir.
- Onlar güçsüz ve aciz olarak görülmemelidir.
- Sosyalleşebilmelerine ve kendi yaş grupları ile ilişki kurabilmelerine imkan verilmelidir.
- Onları mutlu etmeye çalışmaktan ziyade onlar için doğruları yapmaya çalışılmalıdır.
- Onların yapmış oldukları hataların sonuçları ile karşılaşabilmelerine ve öğrenmelerde bulunmalarına izin verilmelidir.
Yaşlılık bence insanın en mutlu olduğu ikinci zaman dilimidir. Bu durumun sebebi artık ekonomik kaygılar ve yaşam stresi bitmiş kişi kendi içsel dinginlik ve huzuruna ulaşmıştır. Tabi ki bu dönemin kalitesini kişinin kendi ekseni etrafındaki yolculuğu esnasında karşılaştığı olaylar neticesinde yaşamın anlamını elde edebilmesi ve edememesi belirlemektedir. Bu yolculuğu başarı ile tamamlayan yaşlılara bakım daha kolay olurken, bu yolculuğu sağlıklı bir şekilde tamamlayamamış yaşlılara bakım ise zorlu olabilmektedir.
Psikolog Mehmet Çağ
