Duygusal Tasarım
Duygular, insanın yapıtaşlarından biridir ve yaşamımızda önemli bir role sahiptir. TDK (TDK 2020)’ya göre duygu, “Belirli nesne, olay veya bireylerin insanın iç dünyasında uyandırdığı izlenim” olarak da tanımlanmıştır. İnsanların yaşadığı etkileşimler ve edindikleri deneyimler sonucu çeşitli duygular ortaya çıkar. Olumlu veya olumsuz duygular insanların harekete geçmesini, olaylarla ilgili deneyimler edinmesini sağlar.
İnsanlar, davranışlarının sonucunda edindikleri duygularla bir eylemi yapmayı sürdürebilir yahut o eylemi yapmaktan vazgeçer. Davranışların devamlılığını etkileyen en önemli unsur, eylemler sonucu ortaya çıkan duygulardır. Davranışı tetikleyen, destekleyen ve davranışa yönelik soruların aydınlatılmasında büyük rol oynayan motivasyon kavramı birçok araştırmacı tarafından inceleme konusu olmuştur.
Bir tasarımın sadece estetik anlamda başarılı olması yetmez, kullanılabilir de olması gerekir. Amerikalı araştırmacı ve “Emotional Design” kitabının yazarı Don Norman da bu görüşü savunmuş, sadece tasarımın estetiğine odaklanmanın kullanılabilirlikten uzaklaşmaya sebep olacağını vurgulamıştır. Don Norman’ın 3 tasarım seviyesi visceral, davranışsal ve yansıtıcı olarak tanımlanmıştır. Duygusal tasarımı uygulayabilmek için kullanıcıları iyi bir şekilde tanımak ve anlamak gereklidir.
Reeve (2017)’ye göre motivasyon, davranışın gizli sebeplerini tanımlamak için bilimsel bir alan olarak oluşturulmuştur. Davranışa neyin neden olduğunu tam olarak açıklamak için, bu daha genel soruyu beş spesifik soruyla bir dizi geliştirmemiz gerekir:
1. Davranış neden tetikleniyor? Bir kez tetiklendiğinde, davranış neden zamanla korunuyor?
2. Bir kez tetiklendiğinde, davranış neden zamanla korunuyor?
3. Neden bir davranış diğerlerinden çok belirli hedeflere yöneliktir?
4. Neden bir davranış yönü değiştirir?
5. Davranış neden durur?
Tasarım sürecinde temel tasarım ilkelerinin yanı sıra tasarımın bilişsel süreci de önemli bir yer tutmaktadır. Araştırmacılar tarafından kullanıcıların ilgi alanları dışında dikkatini çekebilmek için tasarım ürünlerinin sahip olması gereken birtakım unsurların olduğu ortaya konmuştur. Tasarımda yer alan öğelerin renkleri, konumlandırıldıkları yerler, yazı boyutları, beyaz alanlar, görsel materyallerin süreleri vb. unsurların bilişsel süreçlere göre tasarlanması kullanıcılarda dikkat ve motivasyon uyandırmada önemli bir role sahiptir.
Yıldız TOKMAK
Kaynakça
Reeve, Johnmarshall. Psychologie de la motivation et des émotions. Paris: De Boeck Supérieur, 2017.
Türk Dil Kurumu, 2020, Duygu.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=DUYGU (26.09.2020 tarihinde erişilmiştir.)
