Toplayıcılar | Agnès Varda
Agnès Varda, fransız fotoğraf sanatçısı ve sinemacıdır. Aynı zamanda Fransız Yeni Dalga Akımı’nın önemli isimlerindendir. 2000 yılında gösterime giren belgesel film “les Glaneurs et la glaneuse (Toplayıcılar)” Varda’nın özgün ve önemli filmlerinden biri olmuştur. Varda, filmin başında “toplayıcılık” mefhumunun geleneksel tanımını yapar ve ardından bu kavramın günümüzdeki evrimini çeşitli portrelerle izleyiciye aktarır. Eskiden toplayıcılar tarlada çalışıp hasat sonrası ürünleri toplayan insanlarken; günümüzde hayatta kalabilmek için çöpten besin ve materyaller toplayan insanları temsil eden bir kavram haline gelmiştir. Agnes Varda, kendi filmi içinde yer alır ve o da el kamerasıyla portreler toplayarak “toplayıcı” kavramının bir parçası olur.
Filmde de anlatıldığı üzere, zengin-fakir fark etmeksizin toplumun her kesimi çöpe fuzuli şekilde besin ve materyaller atmaktadır. Aşırı tüketimin toplumumuzu esir aldığı günümüzde bu durumla mücadele etmeye çalışan insanlar da mevcuttur. Filmde yer alan portrelerde çeşitli mücadele türlerine tanık oluruz. Örneğin; bazı kişiler günlük besin ihtiyaçlarını kurulan pazarlardan arda kalan çöplerden kimisi de daha son kullanma tarihi bitmeden çöpe atılmış yiyeceklerden karşılamaktadır. Adeta bir yol filmi olan “Toplayıcılar” toplumda dışlanmış, görmezden gelinmiş yaşamlara da ışık tutar.
Varda bu filminde gerçek yaşamlara hem tanıklık ediyor hem de onları seyirciye olduğu gibi aktarır. Kamera hareketlerinin öznelliği, filmin rengi ve kullanılan müzikler bizi filme daha yakın kılıyor. Montaj ise bu filmdeki en önemli unsurlardan biri. Geçmişten günümüze ve portreler arasında gerçekleşen geçişlerde montajın ustalığını görmüş oluyoruz.
Bir petrol tankeri olan “Erika”nın batması sonucu meydana gelen petrol sızıntısı bir doğa felaketine yol açmış ve sayısız kuşun ölümüne neden olmuştu. Portreler arasında bu felaketin görüntülerine de yer verilip sadece aşırı tüketim değil; doğaya verilen zarar da gözler önüne seriliyor.
2019 yılında kaybettiğimiz değerli sanatçı Agnès Varda yaşamı boyunca kendine özgü tarzıyla eserler ortaya koymuş, özellikle sinema dünyasına yeni ve incelikli bir bakış açısı sunmuştur. Toplayıcılar filminde de çoğunluğun değil; toplumda gözden ırak yaşayan insanların yaşam mücadelesine tanıklık etmiştir. Filmin bakış açısı bizi günümüzü, değerlerimizi ve sahip olduklarımızı yargılamadan sorgulamaya itiyor. Varda filminde şikayet etmiyor, her şeyi olduğu gibi aktarıyor. Gerçekler karamsar görünse de film bizi umut ve çözüm aramaya çağırıyor.
Yıldız TOKMAK
